Madaling Araw

Kilala bilang Odalager, si Iñigo Ed. Regalado ay isa sa mga kinikilalang mahusay noong kapanuhan niya. Isinilang noong Marso 16, 1888. Ang kanyang unang nobela ay ang Madaling Araw na nalahala noong 1909.

Tungkol sa "Madaling Araw"

Ang Madaling Araw ay isang romantiko at sosyo-politikal na akda. Bilang romantikong nobela, isinalaysay nito ang pag-iibigan ng dalawang pangunahing tauhan, sina Mauro at Luisa, ng iba pang mahahalagang tauhan tulad nina Daniel at Nieves na anak ng isang mayaman. Katulad ng karaniwang romantikong kuwento, ang pag-iibigan ay masalimuot at puno ng balakid. Tutol ang mga magulang ni Luisa, sina Mang Marcos at Aling Minang, kay Mauro sapagkat nakikita siya bilang isang taong walang ambisyon at patutunguhan dahil sa kanyang pagiging isang artista ng sining. Tutol naman ang tumatayong magulang ni Mauro, si Kabisang Leon, kay Luisa sapagkat balak niyang ipakasal ang binata kay Ines, isang kolehiyala. Kahirapan naman ang dahilan ng pagtutol ng magualang ni Nieves kay Daniel subalit nakasal naman ang dalawa nang mahuli ng ama ng babae na nagtatalik ang dalawa. Isa ring hadlang sa pag-iibigan ng mga magsing-irog ay si Pendong. Parehong umibig ang lalaki kina Luisa at Nieves subalit lubos na nasaktan nang piliin ng mga dalaga ang lalaking kanilang minamahal. Dahil dito, gumawa siya ng paraan upang sila’y magkahiwalay. Ipinamalita ni Pendong na magpapakasal sa kanya si Luisa bilang kabayaran sa pagkakautang. Nagpadala naman ng sulat si Pendong kay Daniel na nagsasabing hindi si Daniel ang ama ng dinadala ni Luisa. Parehong naniwala ang lalaki sa panlilinlang ni Pendong at kapwa lumisan. Pagkatapos nang mahabang panahon, bumalik ang dalawa sa kanilang bayan. Sina Mauro at Luisa ay nagkatuluyan subalit hindi na inabutang buhay ni Daniel si Nieves dahil sa matinding karamdaman.
Bilang sosyo-politikal na nobela, kasabay nitong inilalarawan ang panlipunan, pang-ekonomiya at pampulitikal na sitwasyon sa Katagalugan noong panahong iyon. Isinasalaysay nito ang mga usapin at pangyayari tungkol sa paggawa, pagbabago ng lipunan, kawalang katarungan, karahasan at pamamahalang Amerikano sa bansa. Ang ganitong tunggalian ay maaaring katawanin ng dalawa pang mahalagang tauhan sa nobela. Si Kabisang Leon ay kumakatawan sa kasamaan ng mga Pilipinong tumutulong sa mga Amerikano samantalang si Juan Galit naman ay kumakatawan sa mga Pilipinong sa una ay tahimik lamang sa mga nagaganap ngunit sa huli ay naging aktibo sa paglaban. Ang ganitong tunggalian ay umabot ng kasukdulan nang mapatay ni Galit si Kabisang Leon samantalang pinarusahan niya si Pendong na kumakatawan din sa iba pang mapansamantalang Pilipino. Tumatayo rin bilang tinig ng lipunan si Galit. Sa maraming bahagi ng nobela, naririnig siyang tila isang guro at propeta na nagbabahagi ng mga nararapat gawin at isipin ng kuwento. Sa katapusan, nagpaliwanag si Galit na ang kamatayan ni Kabisang Leon ay hudyat ng pagtatapos ng kadilimang dinadanas ng bansa ngunit hindi nangangahulugang lubusan na itong lumaya. Para sa kanya, nasa “madaling araw” o maagang yugto pa lamang ang tinatamasang kahirapan at maaari pang kailangang gawin upang masigurong magtutuloy-tuloy ito.
PANGKALAHATANG BUOD: Isinulat ni Iñigo Ed. Regalado noong disiotso anyos siya, ang Madaling Araw ay masalimuot at malawak na nobelang tinalakay ang maraming bagay mula pansarili hanggang panlipunan at pampulitikang usapin. Isang malaking hibla, na sinusuhayan ng ilang salaysay ang nag-uugnay sa pakikipagsapalaran ng mga tauhan. Si Mauro, isang makatang pintor ay napamahal kay Luisa, na ang magulang ay yamot sa nasabing binata. Napaibig naman si Daniel kay Nieves na anak ng isang mayaman. Ang hadlang sa kanilang pag-iibigan ay hindi lamang mula sa mga magulang, bagkus maging kay Pendoy, na nabalani sa dalawang dalaga. Noong una, naniwala ang dalawang binata sa mga maling pinagsasabi ni Pendoy laban sa dalawang dalaga. Tinalakay din ng nobela ang kondisyong panlipunan at pampulitika, lalo na ang mga dukhang pinagsamantalahan ng gaya nina Kapitan Leon, ang tiyo ni Mauro na gahamang dayuhang kapitalista. Isinakataga naman ni Juan Galit ang pangunahing tema ng nobela. Nagbabala si Juan Galit na dadanak ang dugo para sa pakikibaka, dahil tanging iyon lamang ang paraan upang maintindig nito muli ang sarili mula sa karukhaan at kaalipustaan.

PAMBUNGAD NA TALA: Ang Madaling Araw ay may tekstura ng mga naunang akda, gaya ng sinulat nina Roman Reyes at Valeriano Hernandez Peña, na gumamit ng matitingkad na imahen ng pamumuhay at gawi ng maraming bayan sa rehiyong Tagalog. Ngunit kaalinsabay ng ganitong paglalarawan ang mababalasik na tagpo ng pag-aaklas ng manggagawa, ang maiinit na pagtatalo sa paggamit ng mga paraan upang baguhin ang lipunan, at sa isang kabanata, itinampok ang kasapi ng Liga ng mga Kontra-Imperyalista at tinalakay ang mga pangunahing prinsipyo ng kilusang ito na tumututol na gawing estado ng Amerika ang Pilipinas.